70, Amsterdam, 21 mei, multiple sclerose en kanker
In Peru geboren Nederlands filmmaker van Pools-Joodse afkomst, sinds 1978 wonend in Amsterdam. Internationaal toonaangevend maker van humanistische documentaires over mensen als overlevers en helden, vaak tegen de klippen op. Kenmerkend voor haar stijl zijn een losse, improviserende cameravoering en een ontwapenende vorm van interviewen buiten beeld. Won twee keer het Gouden Kalf voor beste lange documentaire: voor Crazy (1999), waarin getraumatiseerde oorlogsveteranen terugkijken aan de hand van hun favoriete muziek (tevens publieksprijs IDFA) en Forever (2006), opgebouwd uit ontmoetingen op de Parijse begraafplaats Père-Lachaise. Forever was ook een van de drie films, die de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek kreeg, naast Het ondergronds orkest (over straatmuzikanten in de Parijse metro; 1998) en de speelfilm Tot ziens (1995). Ze regisseerde zelfstandig nog een andere lange speelfilm, gebaseerd op J. Bernlefs roman over dementie Hersenschimmen (1988). Tot haar lange documentaires behoren Metaal en melancholie (over taxichauffeurs uit de middenklasse in Lima; 1993), O amor natural (waarin bejaarde Brazilianen erotische gedichten van Carlos Drummond de Andrade voorlezen en becommentariëren; 1996),
2 minuten stilte a.u.b. (over de Dodenherdenking op 4 mei; 1998), Dame la mano (Cubaanse dansers in ballingschap; 2003), El olvido (over de politieke cultuur van Peru; 2008), Om de wereld in 50 concerten (over het Concertgebouworkest; 2014), Buddy (over geleidehonden en hun baasjes; 2018), 100Up (portretten van honderdjarigen en ouder; 2020) en de zwanenzang No hay camino (de eerste openlijk autobiografische film, met onder meer een terugkeer naar haar geboortestad Lima; 2021). Na studies in Mexico-Stad en Rome, waar Honigmann samen met medestudent Carlo Carlotto haar eerste documentaire L’Israele dei Beduini (1978) regissseerde, trouwde ze met de Nederlandse filmmaker Frans van de Staak en emigreerde naar Amsterdam. Ze monteerde de korte film Overgang (Rosemarie Blank, 1980) en een aantal films van Van de Staak, zoals Er gaat een eindeloze stoet mensen door mij heen (1981) en Op uw akkertje (1982). Ze had een moeizame start als regisseur in Nederland, met korte films als Het vuur (1981), De overkant (1982) en Uit & thuis (1984), en was co-regisseur van twee speelse, maar redelijk ontoegankelijke speelfilms: De witte paraplu (samen met Noshka van der Lely, 1983) en De deur van het huis (samen met Angiola Janigro, 1985). Twee volgende korte speelfilms deden bij filmkritiek en festivaljury’s voor het eerst het idee postvatten dat er iets bijzonders aan de hand was. Voor Uw mening graag (tevens scenario; 1989), monologen van een verliefde vrouw, won hoofdrolspeelster Anneke Blok een Gouden Kalf (Speciale Juryprijs) en Viermaal mijn hart (tevens scenario; 1990), met vier eindexamenstudenten van Toneelschool Maastricht, lanceerde onder meer de carrière van actrice Saskia Temmink. Maar Honigmanns favoriete actrice en in zekere zin alter ego zou sinds Tot ziens Johanna ter Steege blijken. Het overige werk van Honigmann bestaat onder meer uit een segment van het korte documentaire vierluik Ghatak (1990), de korte speelfilm Verhalen die ik mijzelf vertel (naar Julio Cortázar, 1991), twee afleveringen van de serie korte tv-drama’s Oog in oog (1993), de korte politieke documentaire In de schaduw (over boeren in El Salvador; 1994), het samen met Kristien Hemmerechts geschreven korte tv-drama De juiste maat (over een lakse minnaar; 1998), de korte documentaire Hanna lacht (1999), een korte documentaire in de serie Tien Geboden: Privé (Gij zult niet stelen; 2000),
Film en melancholie (samen met editor Patrick Minks, 2000), een compilatie uit haar eerdere werk ter gelegenheid van een optreden als eregast van het Nederlands Filmfestival, een tv-serie met interviews in de keuken, onder de titel Liefde gaat door de maag (2004), een aflevering van de serie 26.000 gezichten (2006), documentaire portretten van 2 minuten van asielzoekers, en de korte documentaires Emoticons (over leven op internet; 2007), En op ’n goede dag (over het dragen van een hoofddoek; 2012) en Joke van Leeuwen – Een wereld tussen twee oren (voor tv; 2017). Soms producent, samen met John Appel, bij voorbeeld van diens korte documentaire Groeten van de Afsluitdijk (2001) en haar eigen korte documentaires Goede man, lieve zoon (over de genocide in Bosnië; 2001) en Ingelijst huwelijk (2005). Alleen produceerde ze de eerste korte film van haar zoon Stefan, Zo mooi (2007). Onderscheiden met de Living Legend Award van IDFA (2013), de oeuvreprijs van het Prins Bernhard Cultuurfonds (2016), de Short Cutz Amsterdam Career Award (2017) en de dr. J.P. van Praagprijs van het Humanistisch Verbond (2006). Ook (oeuvre)prijzen van festivals in onder meer Toronto, Valladolid, Parijs, Vancouver, Leipzig, San Francisco, New York, Rome, Thessaloniki, Montréal en Keulen/Dortmund. Retrospectieven in bij voorbeeld Barcelona, Berlijn, Graz, Madrid, Minneapolis, Parijs, San Francisco, Toronto en in het MoMA in New York. Sinds 2015 lid van de Akademie van Kunsten. Weduwe van filmmaker Frans van de Staak, moeder van filmmaker en acteur Stefan van de Staak.