86, Krakau, 29 maart, natuurlijke dood
Pools componist, dirigent en muziekpedagoog. Toonaangevend in de avant-garde, na 1966 ook auteur van meer traditionele muziek. Schreef onder meer acht symfonieën, vier opera’s, talloze andere orkestwerken, koralen, kamermuziek. Zijn muziek werd veel toegepast in apocalyptische filmscènes, bij voorbeeld in The Exorcist (William Friedkin, 1973), The Shining (Stanley Kubrick, 1980), tijdens de vliegtuigcrash in Fearless (Peter Weir, 1993), Inland Empire (David Lynch, 2006) en in Shutter Island (Martin Scorsese, 2010). Schreef zelf ook enige originele filmmuziek, bij voorbeeld voor Rekopis znaleziony w Saragossie/Manuscript gevonden te Saragossa (Wojciech J. Has, 1965) en Katyn (Andrzej Wajda, 2007). Daarnaast muziek voor korte animatiefilms als Wyzieczka w kosmos (naar Stanislaw Lem; Krzysztof Debowski, 1961), Beludna planeta (naar Lem; Debowski, 1962) en Slodkie rytmy/Sweet Rhythms (Kazimierz Urbanski, 1965), de documentaire Spotkania z Warszawa (Jan Lomnicki, 1965), de korte films Prologue (Jacques Baratier, 1970), Maska (Brothers Quay, 2010) en de Nederlandse dansfilm Diogenes (Paul Bezuijen, 2013) en de lange speelfilms Szyfry/The Codes (Has, 1966), Je t’aime, je t’aime (Alain Resnais, 1968), Les gauloises bleues(Michel Cournot, 1968), Rece do góry!/Hands Up (Jerzy Skolimowski, 1981) en Den du frygter/Fear Me Not (Kristian Lavring, 2008).
De tv-film Die Teufel von Loudun (Rolf Liebermann, 1969) was een bewerking van Penderecki’s opera. Andere films met pregnant gebruik van muziek van Penderecki zijn onder meer Ternos caçaderos/Tendres chasseurs (Ruy Guerra, 1969), The Wanderers (Philip Kaufman, 1979), El Norte (Gregory Nava, 1983), Odinokij golos tsjeloveka/De eenzame stem van de mens (Aleksandr Sokoerov, 1987), Wild at Heart (Lynch, 1990), The People under the Stairs (Wes Craven, 1991), Twister (Jan De Bont, 1996), Children of Men (Alfonso Cuarón, 2006), Neruda (Pablo Larrain, 2016) en Ready Player One (Steven Spielberg, 2018), alsmede de tv-serie Twin Peaks (Lynch, 2017). Penderecki is te zien in documentaires als Krzystof Penderecki (Krzysztof Zanussi, 1968), het Nederlandse Penderecki Conducts Penderecki (Hans Hulscher, 1995), Elegija zjizni. Rostropovitsj. Visjnevskaja/Elegy of Life: Rostropovich, Vishnevskaya (Sokoerov, 2006) en Wege durchs Labyrinth – Der Komponist Krzysztof Penderecki (Anna Schmidt, 2013).