Het Schimmenrijk

95, Stockholm, 15 augustus, natuurlijke dood

Zweeds actrice. In het theater vanaf de jaren dertig. Vooral bekend geworden als tante Olga in Wilde aardbeien/Smultronstället (Ingmar Bergman, 1957). Speelde kleine, maar niet onopgemerkt gebleven rollen in nog enkele films van Bergman: It Rains on Our Love/Det regnar på vår kärlek (1946), Havenstad/Hamnstad (1948), Dorst/Törst (1949), To Joy/Till glädje (1950), Het gezicht/Ansiktet (1958) en Face to Face/Ansikte mot ansikte (1976), alsmede de door Bergman geschreven Gouden Palmwinnaar The Best Intentions/Den goda viljan (Bille August, 1992). Haar filmografie vermeldt ruim 130 titels, te beginnen met Kloka gubben (Sigurd Wallén, 1938) en daarna onder meer Woman without a face/Kvinna utan ansikte (geschreven door Bergman; Gustaf Molander, 1947), Only a Mother/Bara en mor (Alf Sjöberg, 1949), Pappa Bom (Lars-Eric Kjellgren, 1949), Divorced/Frånskild (geschreven door Bergman; Molander, 1951), The Lady in Black/Damen i svart (Arne Mattsson, 1958), When Darkness Falls/När mörkret faller (Mattsson, 1960), Lady in White/Vita frun (Mattsson, 1962), You’re Lying/Ni ljuger (Vilgot Sjöman, 1969), A Handful of Love/En handfull kärlek (Sjöman, 1974), Paradise Place/Paradistorg (Gunnel Lindblom, 1977), A Walk in the Sun/En vandring i solen (Hans Dahlberg, 1978), My Beloved/Min älskade (Kjell Grede, 1979), Kindereiland/Barnens ö (Kay Pollak, 1980), Like It Never Was Before/Pensionat Oskar (Susanne Bier, 1995), Alfred (Sjöman, 1995), als de schrijfster Selma Lagerlöf in Christmas Oratorio/Juloratoriet (Kjell-Åke Andersson, 1996), The Disappearance of Finbar (Sue Clayton, 1996) en Att stjäla en tjuv (Clas Lindberg, 1996).

79, Mumbai, 14 augustus, natuurlijke dood

Indiaas filmacteur en regisseur. Zoon van de zwijgende filmacteur Prithviraj Kapoor (1906-1972) en broer van de sterren Raj Kapoor (ook regisseur en producent, 1924-1988) en Shashi Kapoor (1938). Shammi, eigenlijk Shamsher Raj Kapoor, stond enige tijd bekend als ‘de Indiase Elvis’ door zijn vervaarlijke vetkuif en het dragen van westerse kleding. Zijn eerste succesfilm Tumsa nahin dekha/Never Seen Anyone Like You (Nasir Hussain, 1957) introduceerde de rock’n roll in Bollywood.

Er was een twintigtal onopvallende flops aan voorafgegaan, die hem niet meer hadden gebracht dan een reputatie als ‘de zoon en broer van’ die ook zo nodig moet. Debuut in Jeewan jyoti/Light of Life (Mahesh Kaul, 1953). Tot zijn filmhits behoren Dil deke dekho/Give Me Your Heart and See (Hussain, 1959) met een Hindiversie van Paul Anka’s Diana, zijn eerste kleurenfilm Junglee/Wild (tegenover Saira Banu; Subodh Mukherji, 1961) en An Evening in Paris (Shakti Samanta, 1967). Latere films konden deze successen niet meer overtreffen, al won hij acteerprijzen voor Brahmachari/Celibate (Bhappi Sonie, 1968) en een bijrol in Vidhaata/The Creator (Subhash Gai, 1982). Shammi Kapoor regisseerde zichzelf in twee films, Manoranjan/Entertainment (1974) en Bundal baaz (1976). Laatste rol speelt hij in het nog niet uitgebrachte Rockstar (Imtiaz Ali, 2011). Weduwnaar van topactrice Geeta Bali, in 1969 hertrouwd met Neela Devi Gohil, een prinses uit Gujarat.

44, Parijs?, 14 augustus, doodsoorzaak onbekend

Russisch actrice. Muze en geliefde van twee grote regisseurs, die beiden haar schoonheid optimaal benutten in opmerkelijke films. Voor haar echtgenoot en vader van haar drie kinderen, de Litouwse regisseur Sharunas Bartas, speelde ze de hoofdrol in Trys dienos/Drie dagen (1992), over de ontmoeting tussen twee Litouwse jongens en twee Russische meisjes in Kaliningrad. Later werd ze de partner van de Franse regisseur Léos Carax, voor wie ze speelde in het onderschatte meesterwerk Pola X (1999), tegenover de eveneens jonggestorven Guillaume Depardieu. Bartas speelt in de film een charismatische dirigent.

Geboren in Leningrad als Jekaterina Goloebjova. Debuut in de Mosfilmkomedie Grazjdane vselennoj/Citizens of the Universe (Nikolai Spiridenko, 1984). Na nog enkele verre van vernieuwende Sovjetproducties kreeg haar loopbaan een andere wending door de ontmoeting met Bartas. Ze speelde ook in zijn films Koridorius/The Corridor (1995) en Few of Us (1996), en was coscenarist van zijn Portugees-Litouws-Franse coproductie A casa/The House (1997), waarin Carax de hoofdrol speelde tegenover Valeria Bruni-Tedeschi. In diezelfde periode was ze ook te zien in de Franse film J’ai sommeil (Claire Denis, 1994) en twee Nederlandse producties: de korte film Solina (Jacco Groen, 1994) en de hommage aan Marguerite Duras Sur place (Paul Ruven, 1996). Daarna verhuisd naar Frankrijk en opvallend in films als Twentynine Palms (Bruno Dumont, 2003) en L’intrus (Denis, 2004). De plotselinge dood van Golubeva werd aangekondigd door een advertentie in de krant Libération en is verder omgeven door raadsels.

Update:Verschillende bronnen op internet noemen zelfdoding als doodsoorzaak. Op 24 september meldde Paul Ruven op zijn Facebookpagina dat Golubeva voor een trein was gesprongen.

81, Caïro, 8 augustus, hartinfarct

Egyptisch filmactrice. Grote vedette van de Nasser-jaren 50 en 60, die wel ‘de Arabische Marilyn Monroe’ werd genoemd. In de rest van de wereld vooral bekend door haar rol als limonadeverkoopster in Centraal Station/Bab el-Hadid (Youssef Chahine, 1958). Bescheiden debuut in The Greatest Sacrifice/El tadheya el kobra (Mohamed Abdel Gawad, 1947), eerste top-billing in According to One Own’s Means/Ala ad lehafak (Fuad Shibli, 1949). Zorgde voor een sensatie door haar sensuele hoofdrol in Flesh/El gassad (Hassan al-Imam, 1955). Andere belangrijke films: No Tomorrow/La anam (Salah Abou-Seif, 1958), Struggle on the Nile/Seraa fil Nil (tegenover Omar Sharif; Atef Salem, 1959) en Chafika de koptische/Chafika el Keptia (al-Imam, 1963). Gescheiden van regisseur Hassan Ridha.

100, Hamburg, 7 augustus, natuurlijke dood

Duits gelegenheidsactrice. Speelde zichzelf als de platenverkoopster Brigitte in de klassieke, semidocumentaire zwijgende speelfilm Menschen am Sonntag (Kurt Siodmak, Robert Siodmak, Edgar G. Ulmer en Fred Zinnemann, 1930). Alle vier de regisseurs van de realistische vertelling over een zondag in Berlijn zouden later Hollywoodregisseurs worden, net als scenarist Billy Wilder. Zeventig jaar later vertelde Borchert over haar eenmalige filmervaring in de korte televisiedocumentaire Weekend am Wannsee (Gerald Koll, 2000).

87, Amsterdam, 4 augustus, doodsoorzaak onbekend

Nederlands acteur en voordrachtskunstenaar. 22 jaar oudere broer van acteur Wim van der Grijn. Aanvankelijk plateelschilder in Schoonhoven, daarna bij het amateurtoneel ontdekt door acteur Henk van Ulsen. Speelde veel televisierollen, bijvoorbeeld in de eerste televisieserie naar Jan Terlouws Oorlogswinter (Aart Staartjes, 1975), de jeugdserie De zevensprong (Karst van der Meulen, 1982) en Lolamoviola: Achilles en het zebrapad (Paula van der Oest, 1995). Ook in films als Heb medelij, Jet! (Frans Weisz, 1975), de korte film Klaas (Frank Alsema, 1980), Overvallers in de dierentuin (Christ Stuur, 1984), De nieuwe moeder (Van der Oest, 1996), Pietje Bell (Maria Peters, 2002), Kees de Jongen (André van Duren, 2003) en de korte films Balbezit (Willemiek Kluijfhout, 2007) en De bug (Martijn Smits, 2007). Laatste rol tegenover Ann Hasekamp in de televisieserie A’dam E.V.A. (Norbert ter Hall, 2011).