Het Schimmenrijk

88, Parijs, 3 februari, natuurlijke dood

Frans acteur en theaterregisseur. Internationaal bekend door zijn filmrollen en als vader van acteur Lambert Wilson. In eigen land meer gevierd als theateracteur en -regisseur, en sinds 1963 als artistiek leider van het TNP, waar hij oprichter Jean Vilar opvolgde. Maakte zijn filmdebuut in een kleine rol in Maître après Dieu (Louis Daquin, 1951), een verfilming van Jan de Hartogs roman Schipper naast God. Eerste grotere rol in Les hussards (Alex Joffé, 1955), gevolgd door onder meer La jument verte (Claude Autant-Lara, 1959), Le dialogue des Carmélites (Philippe Agostini en Raymond Leopold Bruckberger, 1960), Terrain vague (Marcel Carné, 1960), Le caïd (Bernard Borderie, 1960), Le farceur (Philippe de Broca, 1961), Gouden Palmwinnaar Une aussi longue absence (Henri Colpi, 1961), Il federale (Luciano Salce, 1961), als kapitein Haddock in Tintin et le mystère de la Toison d’Or/Kuifje en het geheim van het Gulden Vlies (Jean-Jacques Vierne, 1961), Les sept péchés capitaux/De zeven hoofdzonden (episode van De Broca, 1962), Le diable et les dix commandements (Julien Duvivier, 1962), The Longest Day (1962), La noia (Damiano Damiani, 1963), Chair de poule (Duvivier, 1963), Dragées au poivre (Jacques Baratier, 1963), Faites sauter la banque! (tegenover Louis de Funès; Jo Girault, 1964), Lucky Jo (Michel Deville, 1964), Un monde nouveau (Vittorio de Sica, 1966), Lo straniero/L’étranger (naar Albert Camus; Luchino Visconti, 1967), C’era una volta… (Francesco Rosi, 1967), Beatrice Cenci (Lucio Fulci, 1969), Blanche (Walerian Borowczyk, 1971), Max et les ferrailleurs (Claude Sautet, 1971), The Three Musketeers (Richard Lester, 1973), Les Chinois à Paris (Jean Yanne, 1974), Le mouton enragé (Deville, 1974), La gifle (Claude Pinoteau, 1974), Tendre poulet (De Broca, 1978), Lady Oscar (Jacques Demy, 1978), Au bout du bout du banc (Peter Kassovitz, 1979), Asphalte (Denis Amar, 1981), Nudo di donna (Nino Manfredi, 1981), L’honneur d’un capitaine (Pierrre Schoendoerffer, 1982), Itinéraire bis (Christian Drillaud, 1983), Tangos, el exilio de Gardel (Fernando E. Solanas, 1985), La passion de Bernadette (Jean Delannoy, 1989), Le château de ma mère (Yves Robert, 1990), Marquise (Véra Belmont, 1997), Les destinées sentimentales (Olivier Assayas, 2000), Je ne suis pas là pour être aimé (Stéphane Brizé, 2005) en L’ennemi public n° 1 (Jean-François Richet, 2008). Leende zijn stem als verteller aan films als Le cheval d’orgueil (Claude Chabrol, 1980), Les fruits de la passion (Shuji Terayama, 1981) en Marie de Nazareth (Delannoy, 1995). Regisseerde zijn zoon Lambert in La vouivre (naar Marcel Aymé; 1994).

93, New York, 1 februari, nierfalen

Amerikaans producent. Vier keer genomineerd voor een Oscar, als producent van Jaws (Steven Spielberg, 1975), The Verdict (Sidney Lumet, 1982), A Few Good Men (Rob Reiner, 1992) en Chocolat (Lasse Hallström, 2000). Kreeg tijdens het Oscargala van 1991 de Irving G. Thalberg Memorial Award. Richtte in 1973 met Richard D. Zanuck een productiemaatschappij op, die cruciaal zou worden in het lanceren van regisseur Spielberg, door het mogelijk maken van zijn debuut The Sugarland Express (1974) en de eerste moderne blockbuster, Jaws. Aanvankelijk journalist, horoscoopschrijver en scriptadviseur. Schreef zijn succes toe aan het feit dat hij als een van de weinigen in Hollywood boeken las. Werkte vanaf het midden van de jaren vijftig voor 20th Century-Fox, waar hij uiteindelijk vicepresident werd. Eerste eigen productie: Sssssss (Bernard L. Kowalski, 1973). Tot de bekendste overige films van Zanuck-Brown behoren The Sting (George Roy Hill, 1973), The Black Windmill (Don Siegel, 1974), The Eiger Sanction (Clint Eastwood, 1975), Jaws 2 (Jeannot Szwarc, 1978), The Island (Michael Ritchie, 1980), Neigbors (John G. Avildsen, 1981), Cocoon (Ron Howard, 1985), Target (Arthur Penn, 1985) en Driving Miss Daisy (Bruce Beresford, 1989). Richtte in 1988 zonder Zanuck de maatschappij The Manhattan Project op. Tot zijn latere films behoren The Player (Robert Altman, 1992), The Cemetery Club (Bill Duke, 1993), Canadian Bacon (Michael Moore, 1995), The Saint (Phillip Noyce, 1997), Kiss the Girls (Gary Fleder, 1997), Deep Impact (Mimi Leder, 1998), Angela’s Ashes (Alan Parker, 1999) en Along Came a Spider (Lee Tamahori, 2001). Getrouwd met hoofdredacteur van Cosmopolitan (1965-96) Helen Gurley Brown.

78, Parijs, 31 januari, complicaties bij een hartoperatie

In Frans Indo-China geboren, oorspronkelijk Belgisch acteur, pseudoniem van Pierre Auguste Van Hecke. Uitgebreide loopbaan in het theater en op televisie, maar ook veel filmrollen. Debuteerde in een bijrol in verfilming van Sartres Huis clos (Jacqueline Audry, 1954). Daarna een hoofdrol in Marianne de ma jeunesse (Julien Duvivier, 1955). Sindsdien onder meer als François Villon in Si Paris nous était conté (Sacha Guitry, 1956), als de Christusfiguur in Celui qui doit mourir (Jules Dassin, 1957), Une balle dans le canon (Michel Deville en Charles Gérard, 1958), Merci Natercia! (Pierre Kast, 1960), La morte saison des amours (Kast, 1961), Un nommé La Rocca (Jean Becker, 1961), Les vacances portugaises (Kast, 1963), As ilhas encantadas (tegenover Amalia Rodrigues; Carlos Vilardebó, 1965), Paris brûle-t-il?/Is Paris Burning? (René Clément, 1966), Maldonne (Sergio Gobbi, 1968), L’étrangère (Gobbi, 1968), La légion saute sur Kolwezi (Raoul Coutard, 1980), Eréndira (Ruy Guerra, 1983), L’année des méduses (Christopher Frank, 1984), Sweet Country (Michael Cacoyannis, 1987), Vent d’est (Robert Enrico, 1993), Othello (Oliver Parker, 1995), The Proprietor (Ismail Merchant, 1996), als Monsieur Pouchet in La science des rêves/The Science of Sleep (Michel Gondry, 2006) en Deux jours à tuer (Becker, 2008). Voor zijn laatste film kreeg Vaneck een Césarnominatie in de categorie beste mannelijke bijrol. Ook in trek als verteller buiten beeld, bijvoorbeeld van Mourir à Madrid (Frédéric Rossif, 1963), Si l’avais quatre dromadaires (Chris Marker, 1966) en L’oeuvre au noir (André Delvaux, 1988).

92, Rome, 31 januari, natuurlijke dood

Italiaans regisseur en scenarioschrijver, soms actief onder de naam Jeremy Scott. Vooral bekend door vijf spaghettiwesterns, Da uomo a uomo/Death Rides a Horse (met Lee Van Cleef en John Phillip Law; 1967), Tepepa (met Tomas Milian en Orson Welles; 1968), …e per tetto un cielo di stelle/A Sky Full of Stars for a Roof (met Giuliano Gemma en muziek van Ennio Morricone; 1968), La notte dei serpenti (1969) en La vita, a volte, è molta dura, vero Provvidenza?/Sometimes Life Is Hard – Right, Providence? (met Milian; 1972). Oorspronkelijk maker van (politieke) documentaires. Zijn westerns kenmerkten zich door een zekere mate van verstopt politiek engagement. Da uomo a uomo werd door sommige liefhebbers uitgeroepen tot “de beste spaghettiwestern die niet werd geregisseerd door Sergio Leone” en zou tot inspratie hebben gediend voor Kill Bill (Quentin Tarantino, 2003).

63, Amsterdam, 30 januari, doodsoorzaak onbekend

Nederlands documentairemaker. Aanvankelijk actief als psycholoog, docent gezondheidskunde en (radio)journalist. Werkte vooral voor televisie, aanvankelijk als redacteur bij de VPRO en het Humanistisch Verbond. Producent en redacteur van de klassieke documentaire Staat van verzorging (Thomas Doebele en Maarten Schmidt, 1985). Specialiseerde zich in muziekfilms en portretten van progressieve kunstenaars, gekenmerkt door warmte en humaniteit. Bekendste films, die ze veelal ook schreef en produceerde: De uitvinder (1988), Dolf Kruger, fotograaf (1989), Duo Duo in Londen (1990), Emmy Andriesse (1991), De beurtvaartrace (1991), De grote droom (1992), Muziek is mijn adem, Cathy Berberian (1994), Hier ben ik een prinses (1995),Gisela May: elk lied is een verhaal (1998), Benno Premsela, vormgever en voorvechter (1999), Sporen in het wad (2003) en de korte, op een gedicht van Hanny Michaelis geïnspireerde impressie Op weg (2007). Zuster van socioloog Abram de Swaan.

39, New York, 29 januari, geraakt op Broadway door auto van overvallers op de vlucht

Amerikaans editor. Won vorig jaar een prijs in Sundance voor de montage van de documentaire Sergio (Greg Barker, 2009), over de in Bagdad omgekomen Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties, Sergio Vieira de Mello. Werkte veel met documentairemaker Errol Morris, aan de montage van Fast, Cheap & Out of Control (1997), Mr. Death (1999), The Fog of War (2003) en Standard Operating Procedure (2008). Monteerde ook de documentaires Well-Founded Fear (Shari Robertson en Michael Camerini, 2000), My Father, the Genius (Lucia Small, 2002), The Same River Twice (Robb Moss, 2003), Sketches of Frank Gehry (Sydney Pollack, 2005) en de speelfilm American Son (Neil Abramson, 2008).